Menu
Joanna Włodarczyk
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, wpisana na listę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Krakowie.
Specjalizuje się w prawie cywilnym i rodzinnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw odszkodowawczych i rozwodów.
- 20 lipca, 2022
- 8:49 am
Ograniczenie władzy rodzicielskiej
Czy władza rodzicielska może być ograniczona bez winy rodzica?
I czy jest tym samym, co kontakty z dzieckiem?
Kiedy można ograniczyć władzę rodzicielską i jakie ma to skutki?
Na te i na inne pytania odpowiem w dzisiejszym wpisie.
Czym jest władza rodzicielska?
Władza rodzicielska to, mówiąc najogólniej, całokształt praw i obowiązków, jakie przysługują rodzicom wobec dzieci. Co do zasady, przysługuje ona obojgu rodzicom i powstaje z chwilą narodzin dziecka, a kończy się wraz z uzyskaniem przez nie pełnoletniości.
Władza rodzicielska obejmuje więc wszystkie sprawy dotyczące dziecka, w tym przede wszystkim opiekę nad nim i zarząd jego majątkiem oraz wychowanie dziecka z poszanowaniem jego godności i praw.
Każdy z rodziców jest zobowiązany i uprawniony do wykonywania władzy rodzicielskiej.
O istotnych sprawach dziecka rodzice powinni decydować wspólnie, a w razie braku porozumienia między nimi, decyzję może podjąć sąd opiekuńczy.
Ograniczenie – kiedy?
Ograniczenie władzy rodzicielskiej to jeden tematów budzących największe emocje w sprawach rodzinnych, szczególnie przy rozwodach.
Kojarzy się raczej negatywnie, trzeba jednak wiedzieć, że nie zawsze wiąże się z jakimś zawinieniem ze strony rodzica i nie pozbawia go też, co do zasady, prawa do kontaktów z dzieckiem.
Zasadniczo rozróżnić można dwie sytuacje, w których władza rodzicielska może ulec ograniczeniu.
Pierwsza z nich dotyczy właśnie rozwodu, gdy Sąd powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień wobec dziecka (współdecydowanie o istotnych sprawach dziecka).
Do istotnych spraw dziecka zalicza się najczęściej kwestie takie jak: miejsce pobytu dziecka, zmiana nazwiska dziecka (w trybie administracyjnym), edukacja, leczenie, wyjazdy zagraniczne
Jeśli jednak zasadnie można stwierdzić, że małżonkowie będą współdziałać w sprawach małoletniego dziecka i nie pozostają w tym zakresie w konflikcie, to Sąd może pozostawić pełne wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.
Druga sytuacja ma miejsce wówczas, gdy zagrożone jest dobro dziecka – sąd opiekuńczy wydaje wtedy odpowiednie zarządzenia, tak aby przeciwdziałać ujemnym skutkom niewłaściwego lub nieudolnego sprawowania władzy rodzicielskiej.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, ograniczenie władzy rodzicielskiej nie stanowi środka represji w stosunku do rodziców, lecz jest środkiem ochrony zagrożonego dobra dziecka. Jego celem jest ochrona dziecka, a równocześnie niesienie pomocy rodzicom, którzy z powodu trudności wychowawczych czy życiowych nie radzą sobie należycie z wychowaniem dziecka.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy podaje przykładowe sposoby ograniczenia praw rodzicielskich, które Sąd może zastosować w takiej sytuacji. Do najczęstszych z nich należą:
- zobowiązanie rodzica i małoletniego do określonego postępowania np. pracy z asystentem rodziny,
- skierowanie do placówki zajmującej się terapią rodzinną,
- określenie, jakie czynności nie mogą być przez rodziców podejmowane bez zgody sądu,
- poddanie wykonywanie władzy rodzicielskiej nadzorowi kuratora,
- skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi,
- umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka (to najdalej idąca forma ograniczenia władzy rodzicielskiej).
Nadto sąd opiekuńczy może powierzyć zarząd majątkiem dziecka ustanowionemu w tym celu kuratorowi.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej a kontakty z dzieckiem
Pamiętajmy jednak, że ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest tożsame z pozbawieniem danego rodzica prawa (i jednocześnie obowiązku!) kontaktów z dzieckiem.
Kontakty te są niezależne od władzy rodzicielskiej i obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, a także korespondencję, kontakty telefoniczne bądź za pośrednictwem komunikacji elektronicznej.
Jeżeli dziecko mieszka tylko u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice powinni określić wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. W braku porozumienia rodziców w tym zakresie rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Kontakty z dzieckiem (podobnie jak i władza rodzicielska) są też obowiązkowym elementem wyroku rozwodowego (więcej o tym pisałam tutaj).
Sąd może ograniczyć danemu rodzicowi kontakty z dzieckiem w sytuacji, gdy wymaga tego jego dobro, w szczególności poprzez:
- zakaz spotykania się z dzieckiem,
- zakaz zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
- zezwolenie na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd,
- ograniczenie kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,
- zakaz porozumiewania się na odległość.
Jeżeli utrzymywanie kontaktów z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, Sąd zakaże ich utrzymywania.
Podsumowanie
Jak wynika zatem z powyższego, Sąd ma dość szerokie możliwości zarówno w zakresie orzekania o władzy rodzicielskiej, jak i kontaktach z dzieckiem.
Każdorazowo powinien jednak brać pod uwagę indywidualną sytuację danej rodziny i przede wszystkim – dobro dziecka.
Kontakt
Kancelaria Radcy Prawnego Joanna Włodarczyk
Al. Dembowskiego 9/76, 30-540 Kraków
kancelaria@jwlodarczyk-radca.pl
NIP: 6792770603
REGON: 121184041
+ 48 604 217 780
