Joanna Włodarczyk

Joanna Włodarczyk

Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, wpisana na listę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Krakowie.

Specjalizuje się w prawie cywilnym i rodzinnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw odszkodowawczych i rozwodów.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej

Czy władza rodzicielska może być ograniczona bez winy rodzica?

I czy jest tym samym, co kontakty z dzieckiem?

Kiedy można ograniczyć władzę rodzicielską i jakie ma to skutki?

Na te i na inne pytania odpowiem w dzisiejszym wpisie.

Czym jest władza rodzicielska?

Władza rodzicielska to, mówiąc najogólniej, całokształt praw i obowiązków, jakie przysługują rodzicom wobec dzieci. Co do zasady, przysługuje ona obojgu rodzicom i powstaje z chwilą narodzin dziecka, a kończy się wraz z uzyskaniem przez nie pełnoletniości.

Władza rodzicielska obejmuje więc wszystkie sprawy dotyczące dziecka,  w tym przede wszystkim opiekę nad nim i zarząd jego majątkiem oraz wychowanie dziecka z poszanowaniem jego godności i praw.

Każdy z rodziców jest zobowiązany i uprawniony do wykonywania władzy rodzicielskiej. 

O istotnych sprawach dziecka rodzice powinni decydować wspólnie, a w razie braku porozumienia między nimi, decyzję może podjąć sąd opiekuńczy.

Ograniczenie – kiedy?

Ograniczenie władzy rodzicielskiej to jeden tematów budzących największe emocje w sprawach rodzinnych, szczególnie przy rozwodach.

Kojarzy się raczej negatywnie, trzeba jednak wiedzieć, że nie zawsze wiąże się z jakimś zawinieniem ze strony rodzica i nie pozbawia go też, co do zasady, prawa do kontaktów z dzieckiem.

Zasadniczo rozróżnić można dwie sytuacje, w których władza rodzicielska może ulec ograniczeniu.

Pierwsza z nich dotyczy właśnie rozwodu, gdy Sąd powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień wobec dziecka (współdecydowanie o istotnych sprawach dziecka).

Do istotnych spraw dziecka zalicza się najczęściej kwestie takie jak: miejsce pobytu dziecka, zmiana nazwiska dziecka (w trybie administracyjnym), edukacja, leczenie, wyjazdy zagraniczne

Jeśli jednak zasadnie można stwierdzić, że małżonkowie będą współdziałać w sprawach małoletniego dziecka i nie pozostają w tym zakresie w konflikcie, to Sąd może pozostawić pełne wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.

Druga sytuacja ma miejsce wówczas, gdy zagrożone jest dobro dziecka – sąd opiekuńczy wydaje wtedy odpowiednie zarządzenia, tak aby przeciwdziałać ujemnym skutkom niewłaściwego lub nieudolnego sprawowania władzy rodzicielskiej.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, ograniczenie władzy rodzicielskiej nie stanowi środka represji w stosunku do rodziców, lecz jest środkiem ochrony zagrożonego dobra dziecka. Jego celem jest ochrona dziecka, a równocześnie niesienie pomocy rodzicom, którzy z powodu trudności wychowawczych czy życiowych nie radzą sobie należycie z wychowaniem dziecka.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy podaje przykładowe sposoby ograniczenia praw rodzicielskich, które Sąd może zastosować w takiej sytuacji. Do najczęstszych z nich należą:

  • zobowiązanie rodzica i małoletniego do określonego postępowania np. pracy z asystentem rodziny,
  • skierowanie do placówki zajmującej się terapią rodzinną,
  • określenie, jakie czynności nie mogą być przez rodziców podejmowane bez zgody sądu,
  • poddanie wykonywanie władzy rodzicielskiej nadzorowi kuratora,
  • skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi,
  • umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka (to najdalej idąca forma ograniczenia władzy rodzicielskiej).

Nadto sąd opiekuńczy może powierzyć zarząd majątkiem dziecka ustanowionemu w tym celu kuratorowi.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej a kontakty z dzieckiem

Pamiętajmy jednak, że ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest tożsame z pozbawieniem danego rodzica prawa (i jednocześnie obowiązku!) kontaktów z dzieckiem.

Kontakty te są niezależne od władzy rodzicielskiej i obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, a także korespondencję, kontakty telefoniczne bądź za pośrednictwem komunikacji elektronicznej.

Jeżeli dziecko mieszka tylko u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice powinni określić wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. W braku porozumienia rodziców w tym zakresie rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Kontakty z dzieckiem (podobnie jak i władza rodzicielska) są też obowiązkowym elementem wyroku rozwodowego (więcej o tym pisałam tutaj).

Sąd może ograniczyć danemu rodzicowi kontakty z dzieckiem w sytuacji,  gdy wymaga tego jego dobro, w szczególności poprzez:

  • zakaz spotykania się z dzieckiem,
  • zakaz zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
  • zezwolenie na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd,
  • ograniczenie kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,
  • zakaz porozumiewania się na odległość.

Jeżeli utrzymywanie kontaktów z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, Sąd zakaże ich utrzymywania.

Podsumowanie

Jak wynika zatem z powyższego, Sąd ma dość szerokie możliwości zarówno w zakresie orzekania o władzy rodzicielskiej, jak i kontaktach z dzieckiem.

 

Każdorazowo powinien jednak brać pod uwagę indywidualną sytuację danej rodziny i przede wszystkim – dobro dziecka.

Kontakt

Kancelaria Radcy Prawnego Joanna Włodarczyk

Al. Dembowskiego 9/76, 30-540 Kraków

kancelaria@jwlodarczyk-radca.pl

NIP: 6792770603

REGON: 121184041

+ 48 604 217 780

Ta strona używa plików cookies. Korzystając z naszej strony, wyrażają Państwo zgodę na ich zapisywanie w pamięci urządzenia końcowego. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w przeglądarce internetowej.